اردبیل؛ دارالارشادِ ایران
اردبیل؛ دارالارشادِ ایران
يکشنبه ۱۲ مرداد ۱۴۰۴ - ۱۱:۱۴
کد خبر : ۳۵۳۲۴۶
اردبیل؛ دارالارشادِ ایران
🔹چهارم مرداد در تقویم رسمی ایران به نام روز ملّی اردبیل نام‌گذاری شده است.
به همین مناسبت، بخشی از مدخل «اَرْدَبیل» در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به‌قلمِ عبّاس سعیدی را می‌خوانیم.
«شاه اسماعیل صفوی قیام خود را از اردبیل آغاز كرد. او در محرم ٩٠۵، زمانی كه هنوز بیش از ١٣ سال نداشت، با عده‌ای از پیروان خود به اردبیل آمد. پیروان او بیشتر از طایفه‌های ترک زبان بودند كه استقرار آنان در اردبیل و اطراف آن در گسترش زبان تركی بی‌تأثیر نبوده است...
شیروانی می‌نویسد: اردبیل حدود ٢٠٠ سال دارالارشاد بود و همواره مركز تجمع صوفیان به شمار می‌رفت. علاوه بر این، اردبیل در این دوره در شمار شهرهای مقدس شیعیان بود و نوشته‌اند كه كمابیش همانند نجف، مشهد و كربلا مورد احترام بوده است.
شاه عباس اول در اواخر شعبان ١٠١۴ فرمانی صادر كرد و بر دارالامان بودن شهر اردبیل (و بقعۀ شیخ صفی) تأكید كرد...
در این زمان در شهر اردبیل دكانها و كاروانسراهای متعددی وجود داشت و شهر دارای چندین دروازه بود...
تاورنیه اگرچه شهر را در این زمان شهری متوسط می‌شمارد، اما به‌واسطۀ موقعیت بازرگانی آن، از شهرهای مهم كشور به حساب می‌آورد. تاورنیه همچنین در كنار ذكر كاروانسراهای شهر، از كاروانسرایی زیبا در كنار میدان (عالی قاپو) خبر می‌دهد.
الئاریوس در اواسط سدۀ ١١ق ضمن تأكید بر حاصل‌خیزی خاک و آبادانی دهكده‌های پیرامونی شهر، آن را كمی بزرگ‌تر از شماخی می‌داند و اضافه می‌كند كه شهر حصار ندارد و خانه‌های ساخته‌شده از گل و خشت، هركدام دارای باغ میوه است، چنانكه شهر اردبیل از دور همچون جنگلی به‌نظر می‌آید...
اردبیل كه در زمان صفویه شهری نسبتاً آباد بود، پس از آن اهمیت خود را از دست داد...
به دنبال جنگهای ایران و روسیه، اردبیل در آغاز سال ١٢۴۴ق توسط پاسكویچ تصرف شد و قسمت اعظم كتابخانۀ بقعۀ شیخ صفی به عنوان غنیمت به سن پترزبورگ انتقال یافت.
در میان این كتابها، برخی نسخه‌های نادر و ارزشمند وجود داشته است. لاكهارت خبر می‌دهد كه پیشنهاد انتقال كتابها توسط سِنكووسكی شرق‌شناس روسی صورت پذیرفت و ظاهراً این كار پیش از انعقاد عهدنامۀ تركمانچای به انجام رسید...»
🔻متن کامل این نوشتار را در صفحات ۴٧١ تا ۴٨٢ از جلد هفتمِ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و همچنین نسخۀ الکترونیک آن را در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/229777
با حوزه هنری استان اردبیل در فضای مجازی همراه باشید:
https://ardabil.hozehonari.ir/
https://eitaa.com/artardabil
لینک کوتاه